Om de pijpen te laten fluiten moet er lucht in geblazen worden.
Hoe komen we aan blaaslucht?
Door aan het draaiwiel te draaien (manueel of elektrisch) gaat er een blaasbalg op en neer die perst lucht in een accumulatievaatje zodat we een reserve aan lucht hebben.
Wanneer gaat er een pijp fluiten?
Door aan hetzelde draaiwiel te draaien wordt een kartonnen boek met gaatjes over een balk verschoven.
Er zijn twee systemen:
1 - een orgel met een luchtklavier:
De kartonnen boeken lopen over een balkje met gaatjes, is er een gaatje in het boek dan kan er door dit gaatje lucht ontsnappen waardoor de luchtdruk achter een bepaald klepje wegvalt, dit klepje licht op en laat lucht door naar een pijp van het orgel, die gaat dan fluiten.
Bij bepaalde orgels en zeker bij kleinere orgels worden de kartonnen muziekboeken soms vervangen door papieren rollen met gaatjes.
2 - een orgel met toetsen:
De kartonnen boeken lopen over een balkje waaronder pinnetjes naar beneden gedrukt worden, ieder pinnetje zit aan een hefboom, is er een gaatje in het boek dan kan er door dit gaatje een pinnetje omhoog springen, door het hefboomsysteem wordt er een klepje gelicht en laat lucht door naar een pijp van het orgel, die gaat dan fluiten.
KARTONNEN DRAAIORGELBOEKEN:
De kunst is om de gaatjes op de juiste plaats in het karton te ponsen volgens de gewenste muziek en de notengamma van het orgel waarvoor het boek gemaakt wordt en er een geschikte bas en begeleidingsmuziek bij aan te passen.
